Wicher aan de werf


Wat is een eiland? Het antwoord lijkt zo simpel: een stuk land met water er omheen. Zo bekeken, bestaat de Amsterdamse grachtengordel louter uit eilanden, gescheiden door water. Toch is dat begrip pas van toepassing waar de stad aan het IJ grenst, met de Westelijke en Oostelijke Eilanden. Als een krab op de grens van land en water strekken twee scharen zich uit naar de wereldzee.
Aan de kant van het land steken uit het beschermende schild tien poten, precies zoveel stadspoorten als er ooit waren. Kennelijk heeft water een zekere maat nodig om land tot eiland te maken, en daarmee een stuk stad een eigen karakter te geven.

Een geschiedenis
En karakter, dat hebben de Westelijke Eilanden. Al meer dan 400 jaar. Eerst als bedrijventerrein voor de haven, met werven, loodsen en pakhuizen. Intussen al ruim 40 jaar als voorbeeld van geslaagde stadsvernieuwing. Wonen en werken gemengd en geconcentreerd vlak bij het centrum van Amsterdam. Met als meest recente toevoeging de woningbouw rond het Westerdok.
Zoals overal ter wereld, waren kunstenaars de pioniers van deze vernieuwing. Honderd jaar terug vestigde de schilder Breitner zich in een atelier op het Prinseneiland om de buurt te schilderen en te fotograferen. Jacob Olie was hem voorgegaan, Cas Oorthuys en Johan van der Keuken zouden volgen.
Hier ontstond veertig jaar geleden de eerste Open Atelier route. In 1970 hadden bewoners gemeentelijke plannen voor de bouw van kantoren afgewezen onder het motto Blijf uit onze buurt. Met de uitnodiging Kijk in onze buurt stelden een jaar later kunstenaars hun atelier open om te laten zien dat er wel degelijk nog gewerkt werd op de Eilanden, alleen op een andere, creatieve manier. Het was het begin van een fenomeen dat stedelijk en landelijk navolging kreeg.

Een beeld

Het water van het Westerdok is midden in de stad komen te liggen. Omringd door woningen in plaats van sporen, loodsen en werven, met namen als Walvis en Narwal. Tussen deze zeebeesten was een vogel neergestreken, De Nachtegaal. Eigenaar was Jan F. Meursing, grootvader van de beeldend kunstenaar Wicher Meursing, die al meer dan 40 jaar in zijn atelier op het Prinseneiland woont en werkt.
Meursing was een van de pioniers die in 1971 meedeed met de eerste kunstroute. Meer dan 40 jaar later heeft hij een sculptuur gemaakt die het middelpunt kan vormen van een prachtige plek waar honderden huizen op uit zien, maar alleen nog een focus nodig heeft. Een kijkmiddelpunt op de rand van land en water, aan het eind van een straat dwars op het Bickerseiland, zichtbaar voor iedereen die er omheen woont.
Naast de nieuwe jachthaven steekt door een gat in de steiger een manshoge sokkel op van glanzend aluminium die overgaat in een zuil waar op zes meter hoog een draaibaar knooppunt twee wieken in zijn greep houdt. Het is de windrichting die bepaalt hoe horizontaal de kop zijn richting kiest en de windkracht die de wieken aandrijft. Twee gevouwen platen, in evenwicht gehouden door ronde staven maken duidelijk waar het om begonnen is: door wind bewogen beweging.

Een plan
Bij de opening 4 augustus stonden op de binnenplaats van het Amsterdams Museum drie sculpturen van Wicher Meursing. Vrienden en buren vonden dat het daar niet bij moest blijven. Ook de plek waar zijn familie en hijzelf de geschiedenis van hebben bepaald, verdient een permanent merkteken. Een beeld op de Eilanden.
Onze werkgroep, onder de vleugels van Kunststichting De Eilanden, die al 28 jaar met Pinksteren de Open Ateliers organiseert , stelt hierbij voor om dat beeld op de Bickerswerf aan het Westerdok te plaatsen, om onthuld te worden op zaterdag 26 mei.
Graag nemen we op ons om alle omwonenden daarbij te betrekken, de benodigde vergunningen te regelen, het geld bij elkaar te krijgen en vooral een simpele publicatie te verzorgen die duidelijk maakt waar het allemaal om gaat.
De bijlagen maken duidelijk hoe alles eruit gaat zien, wat de kosten zijn en hoe we ons voorstellen verder te gaan.

Amsterdam, 15 februari 2012

Friso Broeksma
Maria Blaisse
Deirdre McLoughlin
Wouter Nieuwveld
George Nijs
Liesbeth Iest